|
19.05.1919 ATATÜRK’ÜN SAMSUN’A ÇIKIŞI
Samsun’dan, Sadrazama
İzmir’in işgaliyle ilgili ilk telgrafı: “ Ne millet, ne
ordu, varlığına karşı yapılan bu haksız saldırıyı içine
sindirip kabul etmeyecektir.” |
|
22.05.1919 SAMSUN’DAN SADRAZAMA İLK RAPORU
“ Millet tek vücut olup
egemenlik esasını, Türk duygusunu hedef ittihaz (kabul)
etmiştir.” |
|
28.05.1919 AMASYA GENELGESİ
“Vatanın bütünlüğü,
milletin sağımsızlığı tehlikededir. Milletin
bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı
kurtaracaktır.” |
|
08.07.1919
M. KEMAL’İN ASKERLİKTEN
AYRILIP “Milletin bir ferdi olarak” mücadeleye devam
edeceğini ilan etmesi. |
|
23 TEMMUZ, 7 AĞUSTOS 1919 ERZURUM KONGRESİ
Misak-ı Millî’nin kabulü, “
Ulusal sınırları içinde bulunan yurt parçaları birbirinden
ayrılmaz bir bütündür. Millî gücü etken ve millî iradeyi
egemen kılmak esas ilkedir, “M. Kemal, temsil heyeti
başkanlığına seçilmiştir. |
04-11.09.1919
SİVAS KONGRESİ
M. Kemal başkanlığa
seçildi. Misak-ı Millî daha güçlü şekilde kabul ve ilan
edildi. Manda ve yabancı himayesi reddedildi. Osmanlı
Hükümeti, memleketin parçalanmasına rıza gösterirse buna
karşı derhal geçici bir hükümet kurulmasına karar verildi.
|
27.12.1919 M.
KEMAL’İN ANKARA’YA GELİŞİ
Ankaralılara hitaben
“Vatanı düşman istilasından mutlaka kurtaracağız. Fakat
görevimiz bununla bitmeyecektir. Uygar uluslar arasında
yerimizi alacağız.” |
28.01.1920
MECLİSİ-İ MEBUSANININ İSTANBUL’DA TOPLANMASI
Yapılan gizli toplantıda
Misak-ı Millî onaylanarak kabul edildi.
|
16.03.1920
İSTANBUL’UN İŞGALİ
İstanbul’da sivil, asker
150 Türk aydını 15 Mart günü yabancılar tarafından
tutuklanmıştı. 16 Mart günü İtilaf Devletleri İstanbul’u
işgal etti ve yabancı askeri yönetim kuruldu. Bu işgali
öğrenen M. Kemal, işgalci devletlerin dışişleri
bakanlıkları ile parlamentolarına şu protestoyu gönderdi:
“ Bu darbe ne pahasına olursa olsun hayatını ve varlığını
savunmaya azmetmiş olan Milletimizden çok, uygarlığın ve
insanlığın kutsal saydığı bütün esaslara; özgürlük,
milliyet, vatan duygularına karşı yapılmıştır.” |
18.03.1920
OSMANLI MECLİS-İ MEBUSA’NIN SON TOPLANTISI
Yabancıların baskısıyla
kapatıldı. Bazı mebuslar, İngilizlerce tutuklanarak
Malta’ya götürüldü. |
10.04.1920 M.
KEMAL’İN İDAMA MAHKUM EDİLMESİ
Şeyhüislâm Dürrüzade
Abdullah, Padişah emriyle M. Kemal’e idam fetvası verdi.
|
23.04.1920
ANKARA’DA TBMM’NİN TOPLANMASI
M. Kemal, Meclis’in Başkanlığına seçildi. (24.04.1920’de)
Padişahın Kuva-i Milliyecilere karşı ayaklandırdığı asiler
için İstiklâl Mahkemeleri kuruldu ve Hıyanet-i Vataniye
kanunu kabul edildi. |
24.04.1920 M.
KEMAL’İN MECLİS BAŞKANLIĞINA SEÇİLMESİ
Seçim sonucunda yaptığı konuşma: “ Hareket düsturum daima
millî iradeye dayanarak milletin ve vatanın muhtaç olduğu
amaçlara yürümek”tir. |
08.07.1920
YUNANLARIN BURSA’YI İŞGALİ
M. Kemal’in Meclis’teki
konuşması: “ Memleketin her tarafı tahrip edilse, her
tarafı ateşler içinde bırakılsa, biz bu toprakların
üstünde bir tepeye çıkacağız ve orada savunma ile
uğraşacağız.” |
10.08.1920
SEVR’E İMZA ATANLAR VATAN HAİNİ İLAN EDİLİR
TBMM, bu anlaşmayı imzalayanlar ile Saltanat Şurası’nda
olumlu oy kullananları vatan haini ilan etti.
|
19.08.1920
GÜMRÜ ANTLAŞMASI’NIN İMZASI
Kazım Karabekir’in
Komutasındaki ordumuzun Doğu Anadolu’yu düşmanlardan
kurtarması üzerine Türkiye-Ermenistan sınırı bu antlaşma
ile tespit edildi. 1878’de Rusya’ya bırakılan
Kars-Ardahan-Batum yöresi anavatana katıldı. (Batum, daha
sonra Ruslar’a kalacaktır.) |
10.01.1921
BİRİNCİ İNÖNÜ ZAFERİ
M. Kemal Paşa’nın İsmet İNÖNÜ’ye telgrafı: “ Bu
başarının kutsal topraklarımızı düşman istilasından
tamimiyle kurtaracak olan kesin zafere bir başlangıç
olmasını Allah’tan dilerim.” |
01.03.1921
TÜRK-AFGAN ANTLAŞMASI’NIN İMZASI
Ulusalararası ilişkilerde TBMM Hükümetinin tanınmış olması
bakımından önem taşır. |
16.03.1921
MOSKOVA ANTLAŞMASI’NIN İMZALANMASI
Miska-ı Millî ruhuna uygun olarak imzalandı. Türk-Sovyet
dostluğunun temeli atıldı. |
30.03.1921
İKİNCİ İNÖNÜ ZAFERİ
M. Kemal’in Cephe K. İsmet Paşa’ya telgrafı: “ Siz orada
yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz” |
05.08.1921 M.
KEMAL PAŞA’NIN BAŞKOMUTAN OLMASI
Türk Ordusu,
Eskişehir-Kütahya savaşlarından sonra Sakarya’ya
çekilmişti. Bu kritik durumda TBMM’si 3 ay süreyle bir
kısım yetkilerini de kendisine devrederek M. Kemal’i
Başkomutanlığa atadı. |
23 AĞUSTOS-13
EYLÜL SAKARYA MEYDAN SAVAŞI
22 gün ve 22 gece süren bu
savaşta Yunan Orduları yenilgiye uğratıldı. M. Kemal Paşa:
“ Hattı müdafaa yoktur. Sathı müdafaa vardır. O satıh
bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaş kanıyla
ıslanmadıkça terk olunamaz.” emrini verdi. |
13.10.1921
KARS ANDLAŞMASI’NIN İMZALANMASI
Kazım Karabekir Paşa’nın doğudaki zaferinden sonra Ankara
Hükümeti ile Kafkas Cumhuriyetleri arasında imzalandı.
Türkiye ile Gürcistan ve Ermenistan arasındaki sınırlar
kesinleşti. |
22.10.1921
ANKARA ANDLAŞMASI’NIN İMZASI
Fransız kuvvetleri Güney Anadolu’dan yenilerek çekildi. Bu
antlaşma ile Fransa, Ankara Hükümetini tanıdı. Hatay için
özel bir yönetimi kabul etti. Hatay’a kültür alanında
serbestisini koruması, Türkçe’nin resmi dil olarak
kalmasını tanıdı. Misak-ı Millî’yi onayladı. İtilaf
Devletleri’nin birleşik cephesi, böylece çatladı.
|
11.10.1922
MUDANYA MÜTAREKESİ’NİN İMZALANMASI
İsmet Paşa ile İngiliz,
Fransız ve İtalya Komutanları arasında imzalandı.
Yunanlılar iştirak ettirilmedi. Bu mütareke ile Edirne
dahil tüm Doğu Trakya’nın 15 gün içinde Türkiye’ye geri
iadesi öngörüldü. |
01.11.1922
SALTANAT’IN KALDIRILMASI
Padişah Vahdettin’e sadece “ Halifelik” sıfatı bırakıldı,
yönetim gücüne son verildi. |
17.11.1922
VAHDETTİN’İN İSTANBUL’DAN KAÇIŞI
Padişah Vahdettin, İstanbul’un işgal Kuvvetleri
Başkomutanı İngiliz Generali Harrinton’a başvurarak Malaya
zırhlısıyla kaçtı. 18 Kasımda TBMM, Abdülmecit Efendiyi
halifeliğe seçti. |
22.11.1922
LOZAN’DA BARIŞ MÜZAKERELERİNİN BAŞLAMASI
Osmanlılardan kalma bütün
siyasi, hukuki ve ekonomik sorunlar çözümlenmiş, Türk
Milleti’nin bağımsızlığını bütün dünya kabul etmiştir. (
Antlaşma, 24.7.1923’de imzalanmıştır) |
|
M. KEMAL PAŞA’NIN ANNESİNİN
ÖLÜMÜ |
|
29.01.1923 LATİFE HANIMLA
EVLENMESİ (05.08.1925’DE AYRILMIŞTIR) |
17.02.1923
İZMİR’DE İKTİSAT KONGRESİ’NİN TOPLANMASI
M. Kemal Paşa kongreyi açarken: “ Siyasi, askeri zaferler
ne kadar büyük olursa olsunlar, iktisadi zaferlerle
taçlandırılmazlarsa husule gelen zaferler devamlı olamaz,
az zamanda söner” demiştir. |
02.10.1923
İTİLAF DEVLETLERİ’NİN İSTANBUL’DAN AYRILMASI
Dolmabahçe Sarayı önünde Türk Bayrağı’nı selamlayarak
ayrıldılar. |
|
13.10.1923 ANKARA’NIN
BAŞKENT OLUŞU |
29.10.1923
CUMHURİYET’İN İLANI
Gazi M. Kemal Paşa, gizli
oyla ve oybirliğiyle Cumhurbaşkanlığına seçildi.
|
|
07.02.1924 YABANCI OKUL
BİNALARININ İÇİNDEKİ DİNSEL ALAMET VE İŞARETLERİN
KALDIRILMASI ( Lâikliğe atılan bir adım)
|
03.03.1924
HALİFELİĞİN KALDIRILMASI
Lâikliğe atılan en güçlü
adım oldu. Dinsel ve dünyasal otoriteyi kendinde toplayan
Sultan/Halifenin kamusal ve dinsel gücüne son verildi. |
AYNI GÜN VE
KANUNLA, UMUR-U ŞER’İYE VEKALETİ KALDIRILDI
Dinsel/lâik karma hukuk
sistemini yöneten bu vekaletin ( bakanlığın)
kaldırılmasıyla tamamen lâik hukuk sistemine geçiş
sağlandı (8.4.1923)
(08.04.1923 günü de “şeriat mahkemelerine” son verilerek
modern dünyanın uyguladığı hukuk ve adalet düzenine
geçildi) |
AYNI GÜN,
ERKÂN-I HARBİYE-İ UMUMİYE VEKALETİ KALDIRILDI
Bakanlar Kurulu’nun bir üyesi olan Genelkurmay Başkanı, bu
siyasi orandan ayrıldı ve Türk Silahlı Kuvvetleri, siyaset
dışına alınmış oldu. |
AYNI GÜN,
EVKAF VEKALETİ KALDIRILDI
Bunun yerine Vakıflar Genel
Müdürlüğü kuruldu. |
AYNI GÜN,
“TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU” KABUL EDİLDİ
Böylece her derecedeki
okullarda eğitim birliği sağlandı. İki değişik zihniyette
adam yetiştirilmesine son verildi. |
AYNI GÜN, “
MEDRESELERİN KAPANMASI” KABUL EDİLDİ
Çağ dışı eğitim veren bu kurumların yerine, ulusal, lâik
ve modern öğretim kurumlarının kurulmasına başlandı. |
20.04.1924
(491 SAYILI VE 20 OCAK 1921 TARİHLİ) TEŞKİLAT-I ESASİYE
KANUNU’NUN DEĞİŞTİRİLEREK KABUL EDİLMESİ
1921 Anayasası’ndaki “
Hilafet ve Saltanat” ile ilgili hükümler kaldırıldı.
Ulusal egemenlik ilkesi kabul edildi. |
31.10.1924
MİLLET VEKİLİ OLAN ORDU KOMUTANLARININ BU GÖREVLERİNDEN
BİRİNİ TERCİH ETMELERİ
Ordunun siyaset dışına
alınmasının diğer bir adımı oldu. |
25.02.1925
DİNİN POLİTİKAYA ALET EDİLMESİNİN YASAKLANMASI
Dini, politikaya alet edenlerin YASAKLANMASI: Dini,
politikaya elet edenlerin VATAN HAİNİ sayılacağına dair
bir maddenin “ Hıyanet/i Vataniye Kanununa” eklenmesi. |
25.08.1925
GAZİ M. KEMAL PAŞA’NIN KASTAMONU (ŞAPKA) SEYAHATI
Kıyafet inkılâbıyla ilgili
konuşmalar yapmış ve: “Türkiye Cumhuriyeti, şeyhler,
dervişler, müritler memleketi olamaz. En doğru ve en
hakiki tarikat medeniyet tarikatıdır.” Demiştir. |
02.09.1925
ŞAPKA KANUNUN KABUL EDİLMESİ
28 Kasım’da yürürlüğe giren bu kanunla Türk kıyafetine
1826 yılında giren “ fes” (aslında Yunan serpuşudur)
terkedildi. Şapka giyildi. |
30.11.1925 677
SAYILI KANUNUN KABULU İLE
> Tekke, zaviye ve türbeler
kapatıldı,
> Tarikatlar ve türbedarlık kaldırıldı,
> Bazı unvanlar yasaklandı,
> Yetkisiz sarık kullanmak ve yetkisiz ruhani kıyafet
giymek yasaklandı, |
26.12.1925
MİLLETLERARASI TAKVİM VE SAATIN KABUL EDİLMESİ
Miladi takvime ve 24 saat
esasına geçildi. |
17.02.1926
MEDENİ KANUN’UN (743 SAYILI) KABULÜ
Kadınlarımız medeni haklara
kavuştu. Çok evlilik yasaklandı. Lâik/dinsel ( karma)
Mecelle Kanun’un yerine çağdaş, lâik ve modern kanunlar
konuldu. Lâik dünya görüşü hayata geçirildi. |
18.06.1926
GAZİ M. KEMAL’E SUİKAT TEŞEBBÜSÜ
Bununla ilgili demeci “
Benim naciz vücudum bir elbet toprak olacaktır, fakat
Türkiye cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır” |
15.10.1927
GAZİ M. KEMAL PAŞA’NIN BÜYÜK NUTKUNU OKUMASI
Nutkun okunması 36 saat
sürmüş ve 20 Ekim günü sona ermiştir. |
28.10.1927 İLK
NUFÜS SAYIMI
Bu sayımda nüfusumuzun
13.650.000 olduğu tesbit edilmiştir. |
03.02.1928
HUTBENİN TÜRKÇE OKUNMASI
Daha önce Arpça okunduğu için halkımızın anlayamadığı
hutbe, İstanbul camilerinde Türkçe okunmaya başlandı.
|
10.04.1928
“1924 ANAYASASI’NIN” BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ
1922 Sayılı Kanunla :
Laikleşme yönünde şu değişiklikler yapıldı:
> 20 Nisan 1924 Anayasasının 2 nci maddesindeki “ Türkiye
Devletinin dini İslâmdır” hükmü kaldırıldı”
> 16 ncı Maddedeki Cumhurbaşkanı ve millet vekillerinin
yeminlerindeki “ Vallahi” sözünün yerine “ namus ve
şerefim üzerine yemin ederim” hükmü konuldu.
> Ayrıca 16.,26.,35. maddeler değiştirilerek TBMM’nin “
şer’i hükümleri yerine getirmesi vb. gibi” hükümler
kaldırıldı. Lâik hukuk ve devlet düzenine tam anlamıyla
geçildi. 1937 Anayasa değişikliği ile de diğer 6 ilkeyle
birlikte “ lâiklik” anayasa maddesi haline getirildi. |
|
24.05.1928 MİLLETLERARASI
RAKAMLARIN KABULU |
01.11.1928
YENİ TÜRK HARFLERİNİN KABULU
01 Ocak 1929’da Millet
Mektepleri açıldı. Arap harfleriyle dilekçe yazılması ve
kitap basılması yasaklandı. |
|
01.09.1929 LİSELERDEN ARABİ
VE FARASİ DERSLERİN KALDIRILMASI |
03.04.1930
BELEDİYE SEÇİMLERİNDE TÜRK KADINLARINA OY HAKKI
Belediye seçimlerinde
kadınlarımızın seçme ve seçilme hakkı tanındı. |
12.08.1930
SERBEST CUMHURİYET FIKRASI (PARTİSİNİN) KURULMASI
Fethi (OKYAR) başkanlığında
kuruldu. Fakat 17.11.1930’ad kendisini fesh etti. |
15.04.1931
TÜRK TARİHİ TETKİK CEMİYETİ (TÜRK TARİH KURUMU)NİN
KURULMASI
Türk milletinin yüceliğini
ortaya çıkaran tarih görüşünün canlanması. |
19.02.1932
HALKEVLERİNİN AÇILMASI
Kültür, sanat, edebiyat ve
spor hayatımıza can kazandırmıştır. |
12.07.1932
TÜRK DİLİ TETKİK CEMİYETİ (TÜRK DİL KURUMU)’NUN KURULMASI
Dilimiz yabancı
sözcüklerden arındırıldı. |
|
26.10.1933 TÜRK KADINLARINA
KÖY İHTİYAR HEYETLERİ SEÇME VE SEÇİLME HAKKININ TANINMASI |
29.10.1933
GAZİ MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN KONUŞMASI
Konuşmasının sonunu “ Ne
mutlu Türk’üm diyene” cümlesiyle bitirmiş ve aynı gün
kordiplomatiğe hitaben “ Türk İnkılabı... yüksek bir
insanı ülke ile birleşmiş vatanseverliğin eseridir”
demiştir. |
03.05.1934 İLK
TÜRK AVCI UÇAĞININ YAPILMASI
İlk parti 6 uçak yapılmış
ve Kayseri’den Ankara’ya uçmuştur. |
21.06.1934
SOYADI KANUNUNUN KABULU
Yurttaşlarımızın özel
adından başka bir soyadı taşıması ; evlilik, askerlik,
adli, iktisadi işlem ve ilişkilerde ve nüfus
kayıtlarındaki kargaşaya son verdi. |
08.10.1934
TÜRK KADINLARINA MİLLETVEKİLİ SEÇME VE SEÇİLME HAKKININ
VERİLMESİ
(05.12.1934 günü yürürlüğe
girmiştir) 1935’de 17 kadınımız milletvekili seçilmiştir. |
02.11.1934
LAKAP VE ÜNVANLARIN KALDIRILMASI
Molla, hoca, hafız, bey vb.
ünvanlar kaldırıldı. Erkeklere ”bay” hanımlara ”bayan” ve
askeri paşalara General denilmeye başlandı. |
24.11.1934
MUSTAFA KEMAL’E “ATATÜRK” SOYADININ VERİLMESİ
TBMM’si 2258 sayılı kanunla
bu soyadı verdi. Kardeşi Makbule’ye bu soyadı verilmedi. |
03.12.1934
DİNSEL KİSVE GİYİLMESİNDEKİ DÜZENLEME
Hangi dine mensup olursa
olsun din görevlilerinin mabet ve ayinler dışında dini
kisve taşımaları yasaklandı. |
|
09.10.1936 FRANSIZ
HÜKÜMETİ’NE NOTA VERİLEREK ANTAKYA- İSKENDERUN SANCAĞINA
BAĞIMSIZLIK VERİLMESİ İSTENDİ.
|
|
27.01.1937 HATAY’IN
BAĞIMSIZLIĞININ MİLLETLER CEMİYETİ’NDE KABULÜ. |
|
05.02.1937 CUMHURİYETÇİLİK,
MİLLİYETÇİLİK, HALKIÇILIK, DEVLETÇİLİK, LAİKLİK,
İNKILAPÇILIK İLEKLERİNİN ANAYASAYA GİRMESİ. |
|
02.09.1938 HATAY TÜRK
DEVLETİ’NİN KURULMASI |
|
15.09.1938 ATATÜRK'ÜN
VASİYETİNİ YAZMASI. (25.11.1938 de AÇILMIŞTIR) |
|
10.11.1938 ATATÜRK’ÜN
DOLMABAHÇE SARAYI’NDA SAAT 09.05 ‘TE ÖLÜMÜ |
|
21.11.1938 ATATÜRK'ÜN AZİZ
NÂŞININ ANKARA ETNOĞRAFYA MÜZESİ’NDEKİ GEÇİCİ KABRE NAKLİ. |
|
10.11.1953 ATATÜRK’ÜN
ANITKABİR’E NAKLİ. |
